ကမÇၻာ ႏုိင္ငံ ေပါင္း ဇာႏွစ္ႏုိင္ငံ ဟိေလ လုိ့ အမိန္းဟိလာေက ေျဖဖုိ့ ကေတာ့ သင့္ေအာင္ေသွ်ေလာက္ခက္ပါသည္။အေမရိက
ကုိလားဖုိ့ အင္လုိင္းမာ ဗီဇာေလွ်ာက္ေက ျပည္ထဲ ေစာင့္ၾကပ္ရီး ဌါနကနိန္ သင့္ကုိယ္ ကုိယ္စားျပဳရယ္ ႏုိင္ငံအပါအ၀င္
ႏုိင္ငံေပါင္း ၂၅၁ ႏုိင္ငံ ရြီးျခယ္ခြင့္ပီးပါလိမ့္ေမ။ အေမရိကန္ သတ္မွတ္ထားရယ္ ယင္းႏုိင္ငံတိ အေရအတြက္ စရင္းရယ္ မ်ားေတာ့
မ်ားပါယင့္၊ ေယဒါလဲ အင္တန္ေလာက္ ကေတာက္ကဆ ႏုိင္စြာကုိ တြိရပါရယ္။ ပဇာျဖစ္လုိ့လဲ ဆုိေက ယင္းစရင္းထဲမာ
ေတာင္အက္တလန္တိတ္သမုဒရာ ထဲက ေနာ္ေ၀ ႏုိင္ငံက ပုိင္ဆုိင္ျပီးေက လူမနိန္ႏုိ္င္ေလာက္ေအာင္ အီးရယ္ ေဘာလ္ဘတ္
ကြ်န္းဆြယ္ပါ၀င္နိန္လုိ့ပါ။ ေနာက္ျပီးေက ၁၉၉၀ ေလာက္က ႏုိင္ငံအျဖစ္ကနိန္ ရပ္စဲလားခရယ္ ေတာင္ယီမန္အပါအ၀င္
၁၉၉၁ ခုႏွစ္ ပင္လယ္ေကြ ့စစ္ပြဲအျပီးကတည္းက ေပ်ာက္ကြယ္လားခရယ္ ေဆာ္ဒီအာေရးဘီးယား ႏုိင္ငံနန့္ အီရတ္
ႏုိ္င္ငံၾကားမွာဟိရယ္ စိန္တုံးပံု သဲကႏၲရ သာသာ ၾကားနိန္ေရး ဇံု လဲ ပါ၀င္ ပါသည္။
ယင္းစရင္းရယ္ အင္တန္ ဂြက်ရယ္ စရင္းတခုျဖစ္ပါသည္။ ပဇာျဖစ္လုိ့လဲဆုိေက အဂယင့္ႏုိင္ငံမဟုတ္ေတနိန္ရာတိေတာ့
ပါ၀င္နိန္ျပီးေက အနည္းဆံုး အေမရိက အစုိးရအတြက္ ႏုိင္ငံလုိ့ သတ္မွတ္လုိ့ရေလာက္ေတတုိင္းျပည္တိေတာ့ စရင္းထဲမာေပ်ာက္နိန္ပါသည္။ သာဓကအနိန္နန့္ ေျပာရေက ရုရွား ေထာက္ခံမွုနန့္ေဂ်ာ္ဂ်ီယာ ကနိန္ ကုိယ္ပို္င္လြတ္လပ္ရီး
ေၾကျငာပနာ ခြဲထြက္လားခရယ္ အက္ဘ္ခါဇီးယ နန့္ ေတာင္အုိးဆီးသွ်ား ႏုိင္ငံတိေတာ့ မပါ၀င္ပါ။ ေယဒါလဲ ယင္းခြဲ
ထြက္ေတ ႏိုိင္ငံတိကုိ ႏုိင္ကာရာကာ၊ ဗြီနီစြဲလား နန့္ႏူရူ ႏုိင္ငံတကေတာ့ အသိအမွတ္ျပဳကတ္ပါသည္။ ေယဒါလဲ ကမÇၻာမွာဟိရယ္
ႏုိင္ငံတိရယ္ေ ေတာင္ဆူဒန္ကုိ ႏုိ္င္ငံအျဖစ္သတ္မွတ္ဖုိ့ မ၀ီးပ်ာယ္လုိ့ထင္ရေကလဲ အဂုအခ်ိန္မာေတာ့ ဆံုးျဖတ္ထားျပီးပံုမက်ပါ။
ပုကလိက အဖြဲအစည္း စရင္းက ေဒထက္ပုိလုိ့ ကေတာက္ကဆ ျဖစ္ပါသိမ့္သည္။ ေဟာ့မဲလ္ ရယ္ သူ့ဘားမာ အီးမဲလ္ အေကာင့္
ဖြင့္ဖုိ့ ႏိုင္ငံေပါင္း ၂၄၂ ႏုိင္ငံပီးထားပါသည္။ ၀ပ္ဆာဗီ ဖ်ံ တိကေတာ့ ေဘာလ္လတ္ကြ်န္းဆြယ္ စရင္းထဲ မာပါလုိ့ေပ်ာ္ကတ္ပါလိမ့္
ေမ။ ေယဒါလဲ ႏုိင္ငံေပါင္း ၆၅ ႏုိင္ငံက ေထာက္ခံထားရယ္ကုိဆုိဘို နန့္ ႏုိင္ငံ ေပါင္း ၈၀ ေက်ာ္ကေတာင္ ေထာက္ခံထားရယ္
အေနာက္ဘက္ဆာဟာရ ေဒသကလူတိကေတာ့ သူရုိ့ တုိင္းျပည္ကုိ အင္လုိင္းမာ ရွာေက ဖဖတ္သီေအာင္ ေညာင္းလားပါလိမ္ေမ။
ေယဇု နန့္ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တည္မွုအဓိပÜာယ္ကုိ လားရွာေက မူမမွန္မွုတိ၊ ျခြင္းခ်က္တိၾကားမာ ေဂါင္းမြိန့္လားဖုိ့ အျခီအနိန္ဟိပါသည္။
သံတမန္ဆက္ဆံရီး အသိအမွတ္ျပဳမွုကလဲ လက္တြိဘ၀အတြက္ တိက်ယွင္းလင္းရယ္ ညႊန္ျပမွုကုိ မပီးႏုိင္ပါ။ စစ္အီးကာလက
ဆုိေက ႏုိင္ငံအင္တန္မ်ားမ်ားက ထုိင္၀န္တရုတ္ကုိ လြတ္လပ္ေတတရုပ္ျပည္ အျဖစ္အသိအမွတ္ျပဳထားခကတ္ျပီးေက
တရုပ္ျပည္မကုိ ေတာ့ ခ်န္လွပ္ထားခပါသည္။အဂုအခ်ိ္န္မာ ေတာ့ ျပန္းစိကာရ ဆန္ပနာ ေျပာင္းျပန္ျဖစ္လားခပါသည္။
အဂုအခ်ိန္မာ ထုိင္၀န္ နန့္ တရား၀င္လုုိ့အသိအမွတ္ျပဳေလာက္ေတ သံတမန္ဆက္ဆံရီး ဟိရယ္ ႏုိင္ငံအရီအတြက္ရယ္ ၂၃ ႏုိင္ငံအထိေလ်ာ့က်လားခပါသည္။ ေယဒါလဲထုိင္၀မ္ရယ္ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္နိန္သိမ့္ပုိင္ အေရးၾကီးရယ္ အနိန္အထားမာ လည္းဟိပါ
သည္။ယင္းတရုပ္ျပည္မက နိန္ျပီးေက တရုပ္ထုိင္ေပ လုိ့ ေခၚေ၀ၚသံုးစြဲရယ္ ထုိင္၀န္ရယ္ အာရွေဒသဖြံျဖိဳးတုိးတက္ေရး ဘဏ္
နန့္ ကမÇာ့ဘဏ္ အဖြဲ ့၀င္ျဖစ္လာရယ္ပုိင္ စီးပြားရီးဖြံျဖိဳးတုုိးတက္မွု နန့္ ဖက္စပ္ အဖြဲ့တခ်ိဳ့မွာလည္းေလ့လာအကဲခတ္သူျဖစ္လာပါ
သည္။ ကမၻÇာမာ ဟိရယ္ ကုန္သြယ္ေရး အဖြဲ့ေပါင္း တရာေက်ာ္ေလာက္ရံုးစိုက္ေတနိန္ရာလဲ ျဖစ္လာပါသည္။
အဂယင့္ သံတမန္ဆက္ဆံရီး နန့္ရာ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တည္မွုကုိ အသိအမွတ္မျပဳႏုိင္ေက ပဇာနန့္သတ္မွတ္ပါဖုိ့လဲ။ ယင္းသက္ဆိုင္ရာ
နယ္ပယ္မာ နိန္ကတ္ေတ လူတိ အတြက္ ႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္ထုတ္ပီးႏုိင္စြာနန့္သတ္မွတ္ဖုိ့လား၊ ယင္းမဟုတ္ေက နယ္ပယ္ေဒသကုိ
ထိန္းခ်ဳပ္ထားႏုိင္မွု နန့္သတ္မွတ္ဖုိ့လား။ အေျဖကေတာ့မွုန္၀ါး၀ါး ဟိပါသိမ့္သည္။ တရား၀င္ျဖစ္မွု၊ နယ္ပယ္ေဒသ ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္မွု
နန့္ တျခားႏုိင္ငံက လက္ခံရယ္ႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္ပုိင္ စာရြက္စာတမ္းတိ ထုတ္ပီးႏုိ္င္မွုရယ္ တထပ္တည္းမက်ပါ။ သာဓက အနိန္နန့္ေျပာရေက ကုိဆုိဘုိ ကုိ ႏုိင္ငံအျဖစ္အသိအမွတ္မျပဳရယ္ ႏို္င္ငံအင္တန္မ်ားမ်ားရယ္ ယင္းႏုိင္ငံက ႏုိ္င္ငံကူးလက္မွတ္
ကုိင္ရယ္လူတိကုိေတာ့ လက္ခံျပန္ပါရယ္။ ဆယ္စုႏွစ္ အင္တန္ၾကာ ေအာင္ထိိ လီသူးနီယား ႏုိင္ငံက ျပည္ပပေရာက္ သံတမန္တိကုိ သူရုိ့ႏုိင္ငံ ရုရွားထိိန္းခ်ဳပ္မွု ေအာက္မာဟိေကလဲ အသံုးျပဳလုိ့ရရယ္ႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္တိ ထုတ္ပီးထားပါရယ္။
ေရာမက အေဆာက္အဦး ႏွစ္ခုစာေလာက္ အက်ယ္အ၀န္းရာဟိရယ္မတ္လ္တား ႏုိင္ငံရယ္ ႏိုင္ငံကူးလက္မွတ္တိ၊
တံဆိပ္ေဂါင္းတိ ဟိေတာင္မကလုိ့ ႏုိင္ငံေပါင္းတရာေက်ာ္နန့္ သံတမန္ဆက္ဆံရီးဟိပါသည္။ ေနာက္တခုက အီတလီ
ႏုိင္ငံျမိဳ့ေတာ္ အလယ္ေဂါင္မာ တည္ျပီးေက ဧကေပါင္း၁၁၀ ေလာက္ရာက်ယ္၀န္းရယ္ ဗာတီကန္ျမိဳ့ေတာ္က စေကတေဘြေလာက္
ေတာ့ၾကီးပါသည္။ ေယဒါလဲသူရုိ့စြာသူရို့ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပုိင္ႏုိင္ငံလုိ့ သတ္မွတ္ပါသည္။ ယင္းဘာတီကန္ မာဟိရယ္ သံတမန္တိလဲအီတလီအစိုးရဘားမာ မဟုတ္ဘဲ ပုပ္ရဟန္းမင္းၾကီး ဘားမာရာ တုိက္ရုိက္အမွုထမ္းကတ္စြာျဖစ္ပါသည္။
သူရုိ့သည္လဲ ကုလသမဂ မာ ေလ့လာအကဲခတ္ သူတိျဖစ္ပါသည္။
ကုလသမဂ မာ အဖြဲ ့၀င္ျဖစ္ မျဖစ္ဆုိစြာနန့္လဲ ႏုိင္ငံတခု ျဖစ္တည္မွုကုိ ယွင္းယွင္းလင္းလင္း မေျပာျပႏုိင္ပါသိမ့္။အီစေရးရယ္ ယင္းအဖြဲ ့ကုိ ၁၉၄၉ မာ ၀င္ခခ်ိန္မာ ႏုိင္ငံ ၁၉၂ ထဲက ၁၉ ႏိုင္ငံေလာက္က ကန့္ကြက္ခပါသည္။တခ်ိဳ့ကဆုိေက အီစေရးဆုိရယ္
နာေမ ကုိ မေခၚမိေအာင္သတိထားေယွာင္ယွား ကတ္ျပီးေက ဇီယြန္၀ါဒီ လွုပ္ယွားမွုလုိ့ဘဲ သံုးစြဲခကတ္ပါသည္။ ကုလသမဂၢ
အဖြဲ ့၀င္ႏိုင္ငံတိ သံုးပံုတပံုေလာက္က ကုိဆုိဘို ကုိ အသိအမွတ္ျပဳေကလဲ ကုလသမဂ ကုိယ္တုိင္ကေတာ့ အသိအမွတ္မျပဳခပါ။
အဂယင့္ေျပာရေက ကုလသမဂ အဖြဲ့၀င္ႏိုင္ငံ ျဖစ္မျဖစ္ဆုိစြာကေတာ့ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တည္မွု၊ ထူေထာင္မွု တိအတြက္
မဟိမျဖစ္ မလုိအပ္ေတပုိင္ လံုေလာက္ေတ အနိန္အထားလဲမဟိပါ။ ကုလသမဂ အဖြဲ ့၀င္ႏုိင္ငံ ျဖစ္ဖုိ့ ေစာင့္နိန္ရယ္ဆုိစြာ
ဇာနန့္လားတူလဲဆုိေက၊ ကုိဆုိဘုိ သူ့ႏုိင္ငံနာေမ နန့္ အိန္တာနက္ ဒုိမိန္းရဖုိ့၊ ဖုန္း ကုဒ္ နံပါတ္ရဖုိ့ နန့္ ႏုိင္ငံကုိယ္စားျပဳ
ကမၻÇာ့ဖလား ေဘာလံုးပြဲ ၀င္ေက်ာက္ခြင့္ရဖုိ့ ေစာင့္နိန္စြာနန့္တူပါသည္။ ကုိဆုိဘုိထက္ အသိအမွတ္ျပဳခံရရယ္ ႏုိင္ငံတိ နည္းရယ္ ထုိင္၀မ္ကေတာ့ အထက္ပါ အခြင့္အရီး သံုးခုစလံုးကုိ သူရုိ့ရနိန္ပါသည္။
တူရကီ အစုိးရအေထာက္အပံ့ရဟိ ရယ္ ဆုိက္ပရပ္ ေျမာက္ပုိင္းရယ္ ၁၉၈၃ ခုႏွစ္မာ လြတ္လပ္ရီးေၾကျငာခေကလဲတူရကီတႏိုင္ငံ
တည္းရာေထာက္ခံချပီးေက စီးပြားရီး သင္းကြဲမွုကုိခံခရပါသည္။ ျဗိတိန္ ႏိုင္ငံနန့္ တုိက္ရိုက္ လီပ်ံပ်ံသန္းဖုိ့ၾကိဳးစားခခ်ိန္မာေတာ့
ႏုိင္ငံတကာ အခ်ဳပ္အခ်ာ ႏုိင္ငံတိဧ။္ လီထု ပုိင္ဆုိင္ခြင့္ ဥပေဒကုိ ခ်ိဳးေဖာက္ရာေရာက္တယ္ဆုိျပီးေက တရားရံုးက ၂၀၀၉ ခုႏွစ္မာ
အမိန့္ခ်လုိက္ပါသည္။ ဂ်ာမန္ေတြးေခၚသွ်င္ မတ္စ္ ေ၀ဘာ ကအစုိးရသည္ အၾကမ္းဖက္မွုကုိ တရား၀င္ လက္၀ါးၾကီးအုပ္
က်င့္သံုးႏုိင္သူ လုိ့ သမုတ္ခပါသည္။ ေအ ဖြင့္ဆုိခ်က္ကေတာ့ စေကေလာက္ လက္တြိက်ပါသည္။ ေယဒါလဲ စေကတေဘြ
သွ်ဴပ္ထြီး နိန္ပါသိမ့္သည္။ အထက္ပါဖြင့္ဆုိခ်က္အတုိင္းရာဆုိေက အဂုေရာင္းရင္းဆန္ခတ္ ျဖစ္နိန္ရယ္ဆုိမားလီးယားကေတာ့
ယင္းဖြင့္ဆုိခ်က္နန့္ အံ၀င္ဂြင္က် မျဖစ္ပါ။ ေယဒါလဲ သူ ့ကုိ အခ်ဳပ္အခ်ာ အာဏာပုိင္ ႏုိင္ငံလုိ့သတ္မွတ္ကတ္ပါသည္။၁၉၉၁
ခုႏွစ္ေလာက္က လြတ္လပ္ရီးေၾကျငာခရယ္ ဆုိမားလိျမီ ေျမာက္ပုိင္းကေတာ့ အထက္ပါ ဖြင့္ဆိုခ်က္နန့္ အံၾသသင့္ေလာက္ေအာင္ ကုိက္ညီလာခပါသည္။ သူ့မာ ကုိယ္ပုိင္ ေဖသာ၊ ကား ေလွ်ာက္လႊာတင္ျခင္းစနစ္ နန့္ ႏုိင္ငံကူးလက္မွတ္တိေထာင္ ထုတ္ပီးႏုိင္ပါ
သည္။ ေယဒါလဲ တခုတည္းေသာ ပုဂလိက ပုိင္ျဖစ္ေတဒီအိတ္ခ်္အဲလ္(DHL) သယ္ယူပုိ့ေဆာင္ရီး အဖြဲ ့တခုရာ အျပင္ကမÇာ နန့္
အဆက္အသြယ္ဟိပါသည္။ႏုိင္ငံတကာ စာပုိ့၀န္ေဆာင္မွု ရဟိဖုိ့အတြက္ ႏုိင္ငံတကာစာပို့၀န္ေဆာင္မွု အဖြဲ ့၀င္ျဖစ္ဖုိ့လုိပါသည္။ ကုလသမဂ အဖြဲ့၀င္ႏိုင္ငံမဟုတ္ေကေတာ့ ယင္းအဖဲြ ့၀င္ႏိုင္ငံထဲက သံုးပံုႏွစ္ပံု ေထာက္ခံမွုကုိရရဖုိ့ျဖစ္သည္။ အာဖရိကန္ ယူနီ
ယန္က နိန္ ဆုိမားလိျမီ (Somaliland) လြတ္လပ္ရီးေၾကျငာမွုကုိ ျငင္းပယ္ခပါသည္။ ပဇာျဖစ္လုိ့လဲဆုိေကသူရုိတိသည္
အာဖရိကတုိက္ နယ္ျခားမ်ဥ္းတိေျပာင္းလဲျခင္းကုိ မၾကိဳက္လုိ့ပါ။
ယင္းပုိင္ ႏုိင္ငံစရင္း နန့္ပတ္သက္လုိ့စိတ္သွ်ဳတ္ထြီးနိန္ရျခင္းအေၾကာင္းအရင္းက ေတာ့ လူတိအပ်င္းထူလုိ့ဘဲျဖစ္ပါသည္။
ႏုိင္ငံအျဖစ္က နိန္ရပ္စဲျပီးလားခရယ္ နိန္ရာတိနန့္၊ လူတိမနိန္ပ်ာယ္ျဖစ္ေတ နိန္ရာတိကုိစရင္းကနိန္ဖ်က္ဖုိ့စြာကေတာ့
လြယ္ရယ္ ကိတ္စတခုပါရာ။ ျပည္ထဲေရး ေစာင့္ၾကပ္ရီးအဖြဲ ့ကေတာ့ ယင္းေဟာင္းနိန္ပ်ာယ္ျဖစ္ေတ စရင္းအင္း တိကုိ
ျပစ္တင္လားချပီးေက မၾကာခင္ေျပာင္းဖုိ့လုိ့ ေျပာပါသည္။ ေယဒါလဲ ေႏွာင့္ေႏွးၾကန့္ၾကာမွုတိနန့္ ယင္း အခ်ဳပ္အခ်ာပုိင္
ႏုိင္ငံတိအတြက္ နယ္ျခားမ်ဥ္း သတ္မွတ္ရီးရယ္ ကသီကေအာက္ျဖစ္ခရယ္ သဓကတိဟိနိန္ုခလို့ေျပာင္းလဲ မွုကုိ စေကတေဘြ
ေလာက္ရာျဖစ္စီခပါသည္။
လူဦးရယ္ ဘေလာက္ဟိရယ္ နယ္ပယ္တခုရယ္ တုိင္းျပည္ႏုိင္ငံ တခုအျဖစ္ စရင္း၀င္ဖုိ့လဲ ဆုိစြာက ေတာ့ႏုိင္ငံရီးသမားတိအတြက္
ပုဂ¾ိဳလ္ စြဲ ဆန္ရယ္ မိန္းခြန္းတခုျဖစ္ပါသည္။ ယင္းဟင့္ကုိ ဇာ ရွိနိန္ ကလဲ လူတိလက္ခံလာေအာင္ အတည္ျပဳသတ္မွတ္ပီးလုိ့
ရဖုိ့မဟုတ္ပါ။ အစုိးရတိမာ သူရုိ့နန့္ မကုိက္ေက ပယ္၊ကိုက္ေက ေထာက္ခံ ဆုိရယ္ စံႏွုန္းစံထား အတုိင္းအတာ တိရယ္ သံတမန္ဆက္ဆံရီး ကနိန္ ႏုိင္ငံတခုျဖစ္တည္မွုကုိျငင္းပယ္ျခင္းအထိ အဆင့္အမ်ိဳးမ်ိဳးဟိပါသည္။ သံတမန္ သီအုိရီက
ပဇာပုိင္ဘဲဆုိဆိုဘ၀တိက ဆက္လုိ့ ဆက္လုိ့ လားနိန္ပါသည္။ ထုိင္၀မ္ကေတာ့ ဥေရာပ ပါလီမန္က ပန္းရနံ့သင္းရယ္
ဆံုးျဖတ္ခ်က္တိနန့္ လီညွင္းခံပနာ ဟီတီႏုိင္ငံ ကုိေတာင္ကူညီလုိက္ပါသိမ့္သည္။ ကုိဆုိဘိုကေတာ့ သူမ်ားအသိအမွတ္မျပဳေကလဲ
ေမာ္နန္ကုိ နန့္ ဆုိဗီးနီးယားက ဖုန္းကုဒ္နံပါတ္ တိငွားသံုးနိန္ပါသည္။ အသိအမွတ္ျပဳမခံထားရရယ္ ႏုိင္ငံတိက ေဘာလံုးအသင္း တိရယ္ ေနာက္လက်ေက မတ္တား မာ စေက်ာက္ကတ္ပါဖုိ့ယာ။ဧျပီလသံုးရက္နိန့္က ဆုိမာလီျမီ (Somarliland)က ႏုိင္ငံရီး
သမားတိကေတာ့ အိမ္ျဖဴေတာ္မာ ခင္ခင္ရင္းႏွီးရယ္ တြိဆံုပြဲတခု တက္ေရာက္ချပီးေက လူ၀င္မွု ထိန္းခ်ဳပ္ရီးအေၾကာင္းကုိ ေဆြးေႏြးလားခရယ္လုိ့ထင္ရပါသည္။
(The Economist, April 10th-16th 2010: In quite a state ကုိ ဘာသာျပန္ဆုိသည္။)
0 comments:
Post a Comment